Derneğimizin 2019 yılında, Mobility International USA tarafından Eugene, Oregon’da düzenlenen engelli kadınlara yönelik liderlik eğitimi Women’s Institute on Leadership and Disability’de temsil edilmesinin ardından, programda edinilen bilgilerin Türkiye’de uygulamaya dökülebilmesi amacıyla, 30 Kasım-1 Aralık 2019 tarihlerinde hak temelli yaklaşım ve bağımsız yaşam konusunda bir eğitim düzenledik. Eğitime Türkiye’nin farklı şehirlerinden engelliliğe hak temelli bir yaklaşıma sahip olan ve engelli derneklerinde aktif olarak görev alan 18 engelli kadın katıldı. Program UN Women Türkiye Direktörü Asya Varbanova’nın konuşmasıyla açıldı. Eğitimde yer alan engelli hakları, kadın hakları, kadına yönelik şiddetle mücadele mekanizmaları, bağımsız yaşam hakkı ve savunuculuğa dair tartışmaların yanı sıra, farklı engel gruplarından tüm kadınların bir arada olabildikleri bir güçlendirme etkinliği olarak yoga çalışması gerçekleştirildi. Bu eğitimin sonunda, katılımcılar kendi yerellerindeki engelli kadınlarla eğitimden edindikleri bilgileri paylaşabilecekleri yollara dair fikirler üretti ve somut adımlar attı. Bunlardan bir tanesi, 17 Nisan 2020 tarihinde gerçekleştirilen, yüz yüze eğitime katılan engelli kadınların sunumlarından oluşan ve eğitimdeki konuların özetlendiği WILD-Turkey webinarıydı.

Bu eğitim, Kadın Dayanışma Vakfı işbirliği ve Mobility International USA, UN Women Turkey ve Bhugi Yoga desteğiyle gerçekleştirildi.

Women’s Institute on Leadership and Disability deneyimimizi özetleyen bir yazı Bianet’te yayınlandı.


Yogadaki Savaşçı pozunun, derneğimizin logosuna olan benzerliği de gözümüzden kaçmadı :)

İsveç ve Türkiye’den 22 engelli bireyin hikayesine odaklanan “Erişiyorsam Varım!” sergisinde BM Engelli Hakları Komitesi Üyeliği yapmış olan Şafak Pavey’in de aralarında bulunduğu farklı yaş ve engel grubundan Türkiye’den sekiz, İsveç’ten 14 bireysel yaşam hikayesine yer veriliyor. Türkiye’deki hikayeleri Berkay Uygunoğlu fotoğrafladı, Nilay Vardar kaleme aldı. 

Sergi, İstanbul İsveç Başkonsolosluğu, Swedish Institute (SI), Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişimi (RUSİHAK) ve Engelli Kadın Derneği işbirliği ile hazırlandı. Sergi, engelli hakları konusunda farkındalık yaratmak için birçok farklı şehir ve lokasyonu ziyaret etti. Her noktada yerel halk/aktivistler ve proje ekibi, sergi ve destekleyici faaliyetler aracılığıyla geniş bir yelpazede engellilik sorunlarını ve haklarını tartışma fırsatı buldu.

Avrupa Birliği Demokrasi ve İnsan Hakları İçin Avrupa Aracı (DİHAA) tarafından desteklenen ve engelli kadınların toplumsal yaşamın her alanında güçlenmelerine katkı sunmayı amaçladığımız bu projede

  • Kadınların insan hakları ile engelli haklarını ve cinsiyet eşitliğini hayata geçirmeyi,
  • Ayrımcılığa ve engelli kadınlara yönelik şiddete karşı, hak temelli müdahaleler konusunda engelli bireylerin kendi savunuculuk politikalarını güçlendirmeyi,
  • Demokratik örgüt kültürünü geliştirmeyi ve 
  • Engelli kadınların demokrasinin, insan haklarının ve temel özgürlüklerin gelişmesi çerçevesinde sosyal içermesini teşvik için engelli bireylerin farkındalık ve kapasitelerini arttırmayı hedefledik.

Bu hedefler kapsamında, Bolu, Eskişehir, Ordu ve Antalya’da yaşayan engelli kadınların yer aldıkları STK’ların diğer üyelerini ve kadın gruplarını etkilemesine katkı sunmak amacıyla engellilik, ayrımcılık, hak ihlalleri, demokratik örgüt kültürü ve savunuculuk konularında farkındalık atölyeleri düzenledik. 2 fazdan oluşan atölyelerin ilkinde 3 günlük toplumsal cinsiyet, kadına yönelik şiddet, ayrımcılık, engelli hakları, yaklaşık 6 ay sonra ikincisinde ise 2 günlük örgütlenme ve savunuculuk konularında katılımcı bir yöntemle farkındalık çalışması yaptık. İstanbul, Ankara ve Adana’da gerçekleştirilen arama toplantıları sonrasında medyada engelli ayrımcılığını önlemek amacıyla “Medya Dili Kılavuzu” yayınladık. Bu kılavuz ile, engelli bireyler ve kadınlarla ilgili haber yaparken “yapılması ve yapılmaması gerekenleri” içeren ve engelli bireylerin toplumdaki imajını doğru biçimde aktaran bir savunuculuk aracı ortaya çıkarmayı ve engelli hakları konusunda kamuoyu oluşturmayı amaçladık.

Son olarak Türkiye’nin taraf olduğu BM İnsan Hakları ve ve Engelli Hakları Sözleşmeleri uyarınca sunulan ülke raporlarına (Evrensel Periyodik İnceleme (EPI) ve Engelli Hakları Komitesine sunulan ülke raporları) karşı ilgili STK’lar tarafından hazırlanacak gölge raporlara katkı sunduk.


2012-2015 yılları arasında Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı çerçevesinde desteklenerek AKDAM ortaklığıyla yürütülen bu proje Engelli Kadın Derneği’nin engelli kadınlarla doğrudan temasa geçtiği bir projedir. Proje kapsamında; 8 ilde 3 gün süren atölye çalışmaları ile desteklenerek, engelli kadınların engellilik ve toplumsal cinsiyet başta olmak üzere maruz kaldıkları çifte ayrımcılığı tartışarak çözümün bir parçası olmaları hedeflenmiştir. Atölyelere toplamda 160 engelli kadın katılmıştır. Atölye sonrasında katılımcılar, içeriğini kendilerinin belirlediği ve deneyimlerini yereldeki diğer kadınlarla paylaştıkları bir “Yerel Etkinlik”  gerçekleştirmiştir.

Engelli Kadın Derneği, bir yandan engelli kadınlarla etkinlikleri sürdürürken diğer yandan da kadın örgütleriyle iletişimini güçlendirmeye ve deneyim paylaşarak birlikte üretmeye gayret etmektedir. Bu iki kadın grubu, ilk kez Engelli Kadın Çalışma Kampı’nda 25-28 Ekim 2013’te bir araya gelmiştir. Antalya’da düzenlenen bu kampta, kadın örgütlenmesinin önemine ve Türkiye’de engelli kadın örgütlenmesinin mevcut durumuna dikkat çekilmiştir. Katılımcıların kadın örgütlenmesi ile ilişkilenme durumu ve kamu politikalarına etki edebilme alanları tartışmaya açılmıştır. Kampın sonucunda; engelli kadın örgütlenmesinin sorunlarını tartışmaya açtığımız kadın örgütleri ve ağları ile dayanışma ve işbirliği gelişmiş, engelli kadın örgütlenmesinin görünürlüğü artmıştır. Buradan hareketle daha örgütlü bir mücadele verebilmek isteğiyle “Türkiye’de Engelli Kadın Örgütlenmesi Yol Haritası” hazırlanarak kamuoyuyla paylaşılmıştır. 

Projenin kapsamında, engelli kadınların toplumsal yaşam içerisinde karşılaştıkları sorulara cevaplarımızı içeren “Sıkça Sorulan Sorular” kitapçığı hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılmıştır. 

Projenin son aşamasında “2013-2014 yıllarında Türkiye’de Engelli Kadına Yönelik Şiddet” izleme çalışması sonrasında yayınlanan rapor Türkiye’de bir ilktir. Bu raporun referansıyla BM Engelli Hakları Komitesine Türkiye’de engelli kadınların yaşadığı şiddetle ilgili gönderdiğimiz yorum komite tarafından kabul edilmiştir. Raporun diğer bir sonucu da “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı” için KSGM ile yapılan çalışmadır. Bu çalışmayla eylem planı engelli kadın perspektifiyle yeniden ele alınarak, engelli kadınlara yönelik şiddetle mücadele konusunda önerilerde bulunulmuştur.


Engelli Kadın Derneği olarak kurumsal süreklilik ve yetkinlik anlamında kapasitemizi geliştirmek amacıyla Sivil Düşün AB Programı tarafından desteklenen Eğitici Eğitimi Projesi hayata geçirilmiştir. 31 Ocak – 2 Şubat 2014 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirilen çalışmada ortopedik veya görme engelli olan ve engelli olmayan kadın katılımcılar toplumsal cinsiyet ve engelli hakları alanlarında eğitici eğitimi almışlardır. Bu 3 günlük programa, böyle bir eğitim talebiyle bizi harekete geçiren genç, örgütlülük anlamında deneyimli, öğrendiklerini gelecekte derneğimizin yürüteceği çalışmalarda uygulayabilecek ve kadın hareketiyle ilişkide olmak isteyen kadın üyelerimiz katılmışlardır.

Bugüne kadar yaptığımız alan çalışmalarından bu tür eğitimlerin beraberinde alan deneyiminin ne kadar önemli ve vazgeçilmez bir unsur olduğunu öğrendik. Bu nedenle, eğitim alan kadınların, aynı dönemde Sabancı Vakfı tarafından desteklenen “Engelli Kadınların Hak Temelli Mücadele Adımları” projemizde Trabzon, Bursa ve Gaziantep illerinde engelli kadınlara yönelik gerçekleştirdiğimiz toplumsal cinsiyet, kadına yönelik şiddet, ayrımcılık ve engelli hakları konulu atölye çalışmalarını gözlemleyerek kolaylaştırıcılığı deneyimlemelerini amaçladık. Bu şekilde hem teorik hem de pratik eğitimi tamamlayan dernek üyesi kadın arkadaşlarımızın gelecek dönem içinde hayata geçirmeyi planladığımız projelerde deneyimli arkadaşlarla birlikte ekipler oluşturarak görev almaları hedeflenmiştir.


Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı kapsamında desteklenen “Kadın Örgütlerinin Engelli Kadınlarla İlgili Farkındalıklarının Arttırılması Projesi” Engelli Kadın Derneği ortaklığıyla Kadın Dayanışma Vakfı tarafından Çankırı, Eskişehir, Kırıkkale, Nevşehir ve Ankara’da uygulanmıştır. Kadınlara, gençlere ve engellilere eşit fırsatların sunulmasını ve topluma aktif katılımlarını destekleyen ortamların geliştirilmesine katkıda bulunulmasını amaçlayan Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı ile Nisan 2011- 2012 tarihlerinde uygulanan projede,

  • Kadın örgütlerinin engelli kadınlarla ilgili farkındalıklarının arıttırılması ve engelliliğe yönelik hak temelli bir yaklaşım geliştirmeleri,
  • Engelli kadınların güçlenmelerini sağlanması,
  • Engelli kadınların kadın örgütlerinde yer almalarının önünün açılması,
  • Engelli örgütlerinde engelli kadınların güçlenmesine destek verilmesi,
  • Kadın örgütlerinin gruplarının kendi yerellerinde engelli kadınlarla birlikte ve engelli kadınlara dair etkinlikler düzenlemeleri,
  • Yerel yönetimlerde konuya ilişkin duyarlılık ve farkındalık yaratılması,
  • Yerel yönetimlerin ve merkezi yönetimin taşra teşkilatlarının engelli kadınlara yönelik politikalar oluşturmak yönünde teşvik edilmesini sağlanması amaçlanmıştır.

Bu proje sayesinde engellilik Türkiye’de ilk kez kadın örgütlerinin gündemine alınmıştır.


Bir masanın masanın etrafında oturan ve ellerindeki kağıtlar üzerine çalışan, bazıları görünür bir şekilde engelli beş kadın. Arkalarında "Kadın Örgütlerinin Engelli Kadınlarla İlgili Farkındalıklarının Arttırılması Projesi" başlığıyla bir roll-up bulunuyor.
Yakınlaştır / Uzaklaştır